DAnb nhau bầm mặt u dầu,
Nguôi ngoai hi t giậu, tniỉốc dầu bop Ihoa.
Nguôi ngoai hi t giậu, tniỉốc dầu bop Ihoa.
Phong-hoá-tân-biên-phụ-Huấn-nữ-ca.ocr
Tuôi dà wườì bồy, nmõi lăm,
•r
Xẩu CƯO dè s£ng ăn nham gạo không.
Hột cơm cbầng dặng trâng trong,
Ben thui đen ỉhícLỉ, dồ lông lùi xùi.
Gạo vo quẹt lọ mả thỏi,
Sơ sải tuột nước, nói rồi dem vổ.
Hắt lẻn chụm lừa ồ ồ,
Vửo sỏi, dũa bếp thọc vô quảy nhilu.
Sau về cữa chủng ỉàm dâu,
Làm ồn nhữ vậy, n đau cỏ khi.
ĐỒ ăn đồ uống mòn gi,
Nấu cho chín chân, tàm thỉ sạch trong.
Náy mai thi ỉại có chồng,
CA làm trây nhớt, kkỏng xong chút nào.
Cạo khổng sạch sẽ nhởt nhao.
Vạch ra họug cá, xcm Yồo thất kinb.
Hàm rung nhọn vắt như <tínb,
Đơm lôn chơm chửm. giống hình lưỡi cưa.
Thật tồi kbỏng đàm nối Ibửa,
Tbỗy đà tợ mạt, sớm trưa nhièu làn.
Xit dảy một' chút cbo gan,
Coi làm cho bỉSl, tập lần dỏi khỉ.
Cá làm, đành vảy Irưởc đỉ,
Cạo cbo sạch sẽ, vỉ kỶ chột sau.
Cạo cbo sạch sẽ nhớt nhao,
Vạch mang v$ch họng, xỏ dao nạo cũng.
Dạv sơ cho bi£t cảch chung.
Cỏn nhiên cách khác, coi chửng bọc thcm.
Náu canb liêu lấy má nôm,
Chi chó mặn chài, đồ thèm nuớc^hữài,
Canh rau, lặt rửa sơ sài,
Họ sỏu chẽt nôỉ, nẵm dài bèo khí1.
Tbốy mà rởn ốc gởm ghd, *'
Khác chi xác chết, lấp hê í&u bén.
Nghe* mà g|ữ htỵ it dcu.
Chiên xào hnl lEỊn, oanh n u Dũãc dàn.
Nủm đừng bốl muối vài nhau,
Liệu cbo vừa phả), ban dâu ném sơ.
Ném rồi phải đọì phối chờ,
Đề làu mộỉ chút, cổ giở muối lan.
Hồi thi n£ro thử vừa cbăng,
Nbư càn lạt quổ, gia tìlng cbo vừa.
Còn dồ gia vị, hò chưa ?
Hành, ti6u, ngồ, ỡt, nếu ơa bỏ vảo.
Mẹ cha án uống làm sao,
Cay co mạn lạt, cách nào người quen.
Làm cho trũng ỳ, người khen,
Sải tb! cha qưỉr, ghe phen mẹ rầv.
\\° Trong mọi việc phải sạch aẻ vén khéo kỵ cang thử tự
Làm ăn đừng cò bay bẵv,
Tay dăy những lọ, bổc trảy cbèm Qhèno. Thấy làm tbòi thải dà thỏm.
- 130 —
Tộ tỏ cbẻn bàu tỏm lem* lanh rỉnh.
Ngỏ Vào trong bíp thút kinh.
HÒ kia vẶt nọ. bảy binh loạn bảng.
Nồi, slẻu. trảcb, trả. nghinh ngang, nẻ kbòng cố rí. vẩy ban lọ lem.
Hếp thì chật lợ nbư nỏm,
Nhưng đồ bỉt dụng ciíng dem dút vào.
Lam an khửog tbứ tụ tiâo,
Dũa con cũng lẩy, gap nhão lửa than.
Dọn cơm dạy dỏn it bong,
DQa mâm chén bá». kỉ cang tau chũi.
Sắp bày mọi mỏn xong xuỏi.
Dua ao theo cặp. hẫng LỈuổi bang đầu,
Chở thi cửi muồng ỏr dão,
Án canh, bưug tộ húp nháo, phải kk<>ôg Ỹ
d(rm cơm. dừng có dơm vtMU'
Cũng dưng é-Kỉ chật, khỏ dũọg lam còn.
Cơm dưng đóng cục đón£ hòn,
Hỡi thi phải xới, cho giòn cá) lay*
Màm xung 1' ;;,hãT ù/ hav,
! i clỉ i hi , d <1! _ I
Trong nhà <Ịucrttbỏi ătì chung.
Kiếm kOu đủ. mặt xum chum mả ăo.
Bừng lam chộn r6n liing xàng,
(iày nhau giáíìb cbồ, nỏi năug chão ráo.
Ng? h ăn dừng cô lĩiu chan,
Dịu dâng ém thiLi), lấn nhau xin dừng.
Ngồi án con pbải coi chừng,
Bồ ăn có bết, múc bưng cliỉiOI vào.
Xem coi cbo biết mòn náo,
Mẹ cba ưa hạp, dặng san ma lảm.
Món cbi cha mẹ dã nhầm,
Sao con cứ nẫu, mùc dam lOn hoài.
Mòn chì cha mẹ cho bai, lloậc hôi. húạc cưng, hoặc dui kho dung.
Có tiẽtì mua ngộ mua khùng,
Mua nham kbcai sượng, khoai súng, nín canh.
Cái, àú chang dặng dí dành,
Húp võ miểng nước, nú ỉanb quá chưng.
— 131 —
Bị rày bị qoỏr cũng ang,
Mộ! lín cbo tỗrn, thi dửag phen nao.
An ròi bưng nước mau man,
Đeoi cho cha mẹ, keo lâu người chờ.
Nhiều khí dợi nưởc láu lư,
Bõi con lểu láo, o hừ khống lo.
À ti rối dọa dcp liền vo.
Đũa tỏ chén bát, rừũ cho hẳn hòi.
Dồ ân con phải xem coi,
Dậy hám kỉ lơửng, xong rồi cất đi.
Trong nhà bẵt luận viộc chi,
LIẠn mà làm lấy, cầo gl hỏi tra.
Xay ỉủa, giả gạo, quét nhò, r
Gìng ỉà heo củi, vịi gà cho ăn.
Thường thường mftv dưa aiửng aãng, Cả ngảy k. ễm chuyện, lăng xãng lãm hoài.
1(2 _p sự đi chọ' mua ồn.
Việc nhà nỏí cung đâ dai,
IỊiy việc di chợ. ỉt vai \ời khuvén.
Df chợ dửng cé phá tiốo,
Mua dò ba ỉảp, làm pbien mẹ cha.
Ha chợ dừng có rày ra,
Dừng mua gianh chung, sanh ra mich lòng.
Muílu mca, ỉiộu trả cho xong,
Tri chi lảu lắc, (ử đồng, cbùcg ché.
Cững dừng tháy rè mồ mỗ,
. Rẽ mà hổi khán, hỏi ủ. ích gi.
Hoụccon mtrn inut món chi,
Mál mà đặng, mắt thỉ klỉỏng sao.
Bi chợ đừng chần dồng nào,
Mua dò thỉ Ít. tiêu hao nhièu tiền.
Hoặc ai trong xỏm lúng dieng,
Ọv con mưa giúp, ỉt tiền đồ chí.
Àn lời chút dính tủm gì,
Ngưởỉ ta biết được, sau thi hết tin.
Khi mua giữ phép còng binh,
Rành mua, trà dìì, bởt xin lum gi.
Thỏi nàv con phủỉ bỏ đì,
Keo má chúng biết, khioh kbi nhẩc honi.
Một lun con bứt cừu ai,
HỄ ÍMUI gup mặt, nhở dai, nhiic hoồi.
Muu hav bớt xách bì* bni,
Chị nùv, tòi bi chì. hai ba làn, han bỏng ttàu dó xa gàn,
Biết danh bií-t mặt, don nìn trầm Im.
Bều uằý cĩlng rốt hèn Ih6.
Là ra giừa chợ mua dồ ngồi an,
Sao má khống biết ho hang,
Ngưửi qua, kĩ* lại. ngồi an ân dỏtih.
Phạn minh gẫm du khòpg tiianb,
Lạl cón mời chùng, lanìi cluiỉdi rộn lâng,
Gộp bàng gập bành dọc dũng.
Ngòi xe, thòn ngổn, nuốt càn lo aiv Mặt d àv, niãy dạn* tv chai;
Chồng cỏn sợ chỏng, chẽ Imi nbậo cười.
I ai cỏn ân I I),I. ,r'
< h ! ! :•. , dôi i'li«Tĩ7l;- M, )-•> VI' i:i . ■ ! :;>:< II 1- .
■ ■ ■ * ■ É - ■* ■
13-00 n Iiim giàu củng phải lo nẻn nt> công mV hạnh
Ở sao IhN sự dtmg chẻ,
Việc nhít việc <Tno ch(V he thua ai.
Toi ròi, cíta dỏng, ugù gùi,
Bèn soi, sau, truóc, trong, ngoài, ĩnọỉ nơi.
Bồ kia vật 11Ọ con phơi,
Bò qnên ngoải gốc, iriv thời đom vò.
Vịt gà heo cửi phai lo.
Diềm coi dù -Sổ, nhốt vò cho rbi.
An hối càc việc con ngơi,
Bémliỏm dộng dung, đèn llỉừi dem soi.
Bừng ngứ mèo chuột, con ori,
Trùng quân gian đàng. IĩiV thỏi hốt đô.
Bữi con mê ngìi không lo.
Mát dồ mất dạc haỉ to nbir yầy. '
Mọi đcu dạy hảo chép dAy,
Giữ sao cho trọn, IUỌỈ ngảy mửi xong.
— 133 -
Dám xin nhưng kẻ thong dlong,
Con nhả giản cỏ, con Ò! ig, con hù,
Dừng đều giày díỉp vò ra,
Kiủu ciíng thái thâm, aỉ tnố ưa dảu.
Biết mình giàu dặng bao làu.
Khòng lo dự trước, sau rau bíH bao.
Trong ubồ dồv tứ lao xao.
Nò lam, con phái coi sao cho tường.
Lủc giàu mà chổng lo lường,
Dốn cơn bí cực, vổ phương đỡ nghèo.
Tim nghi? hữu ích học theo,
Mai anu suy sup, nghiêng nghèo, bộ thân,
Vậy nèn con phối ỐI1 cần,
Bỏng hoa, hanh mùt, học man cho khúnL
Những nghè bĩil lợi đừng lnun,
Nghề dờn bọc nỏ, mậ làm ỉchchi.
Dến cơn nghèo khò suy vĩ,
Nghe dờn dỏ' đói 111. IV 1J|> cho uùui
Hợc đóm •. %tr 1S nh.
Bón ha h. jt l! •. Itũ li inií langlo :ii.
Bò cha bỏ rnc^dĩ hoang,
Cũng vỉ dờn quyên, đem dũng đắm mè.
Nhiều qgừqỉ IỎỸ dạo phu thử,
Cũng u yl hai sa IUÊ* theo đởn.
Mọi, đèn c$ạy bâo khuyên lơn,
Dám xin suy xét, thiệl hơn cho tường.
Bèu hư, trành kéo vấp vương,
Đều nẻo, ra súc lo bươn, tùp lan.
Dạy chung gAí phú, gối hằn,
Dung, cỏng, ugỏn, hạnh, Irọti phần giữ xong.
14* Dén tuỏỉ khòn lo việc đỏi ban
Bày giở tới sự lấy chồng,
Việc này con chớ dèo bòng, kỏn chẻ,
Hễ là pbài dạo phu thủ,
Đen điu nghẽo khò, náo he chi đàp.
Hốt lòng sot sổng nguyện cầu.
Chúa trén chi dịnh, làm dàu phương nào.
Con (lững 1AI đat mau mau,
Kè Vữi ganh bườn, ngày sau mang sầu.
Chọn bề (1ạo dirc lòm đau,
Siẻng năng làm lụng, đụng hầu nhô nhau,
Dirng ham lịch sự sang giồu,
Giàu mả thốt đức, ham giàu làm chì.
Giàu mả không biết nghe* gi,
Những ăn những pbA, sau tbi cực thản.
Chọn chòng tìcl kiệm ân càn,
Siéng năng chi thủ, thỉ hơn moi đều.
Trống da, đàỉ lòe, mỉ miều,
Lite ngÌKH>, bản dụng it nhiều hay chang.
Thíĩy đả nhieu kê ăn năn,
Trách mình vồ phước, trúng thống YHV kỉa.
Nb JCU girưng còn de làm hia,
Mởi khen cò phước, bỗng kia gian nau.
Rut)ng vườn nhã cữa nghĩnh ngang,
Ản choi xối phủ, tiẻu tan á^ch IỒỈ.
Lúc nàv ngà. nghiẹ. i lổ; thỏi,
Vợ chồng cực kỉp. vồ hồỉ dâng cay.
Thon van Irach thóc thướng ngày,
CQng lồ vi b&i che hai kèn lira,
Ghi lòng ỈHC ilạ s<5uu trưa,
Lẩy chòng, lựầ cliỏ xứng vừa, thi thỏi.
HỖ lử xứng lứa, vừa dỏi.
Trọn liẬl&i đửc. đừng đòi cao xa.
Trúng dâng Chóa định cho ta,
Cỏ em Chủa giúp, mới ỉit hình au.
Dầu cho cực khồ gian nan,
Cỏ em bi tích, gánh mang thuau hỏa.
15-— Những déu phải gtừ khí đôi bạn rồi
ơ nhủ thỉ cử mọ cho,
Lỏn lén, xuất già nghi gỉa theo chong.
Vâv nen con phủi ghi lỏng,
Gài thỉ chuvèo chinh, một chông, chung hai.
1 rợn niềm tiu ngai dừng phai,
Thuận hòa, nhìn nhục, giữ hoài mọi khỉ.
Thuộr V? đốm thum nhu mỉ.
Cử thường một mực, hâng ghi tấm lòng,
TÊ giũ. giúp việc ngoồỉ trong,
Tùy theo phận bực, nòng cỏng lo lảm.
íiiàu iiu, khỏ chịu, phai cam,
Theo trong giã đạo làm an chè nỉ*.
Gíữ sao cho trọn mọi bề,
Keo mù bị tiếng, trách chẻ nhieu lởỉ.
Rước chem vồ dến cữa người,
Nhàp gia tùv tuc, đỗi dời khúc xa.
Riiôi xưa theo ỷ mọ cha,
Tir dây con phủĩ xem qua ý người.
Nằm, ngồi, đi, đứng, nỏi, cười,
Phíìi thi phui the, nhử tời dav xira.
Phép khnỏn cung kinh trình thtra, tìcp lòrtg Irỏn dưới, mến ưa khen Ibầm.
Tbấy khen dừng có sinh »Am*
Cảng khen, eàug pbiìi chờ ííí1! m nết na.
Khen cnn. kỉ: n dcn 171 c cha,
Nểu ché, tl cỊfé Cỉi (lỏng.
Ở cho dẹp ỹ vữa lòog,
Tram dèo, chứ khả Eầi trong đều nào.
Việc chi chồng CỈ5 phú g? ao,
Hít long lo lắng; phơ phùo cbắng uén.
VỜ chống trọn dao dừng qudn,
Bồng tám lũc*p lực, cho bền giúp nhan,
Việc chi bản luẠn trưórc sau,
Chẳng nén tự quyết, to ân một minh.
Gùng nhau lỏ nỏi sự linh,
Deu hơn sự thiệt, phAn mình tỏ háy.
Mựa hề làm sự riêng tầy,
Sau chồng buv dăng, siuh ray trong gia.
Cùa chồng chịu khỏ làm rô.
Cháng nén chùng léo, lấy mố cbo ai.
Muổn cho nhtèu, it, roột hai.
Trinh củng chồng Irước. đẠng hay dặng tưởng.
Khi chồng Irc/ việc xa đường,
Ờ nhà. chứ khá leo lương dền gì.
— 136 —
Sởt sang, dủt nhét, bù chỉ,
Giúp cha, giúp mẹ, cỏ dl, chị cm.
Vi(*c nhà bỏ phẽ chẫng xem,
An chơi bài bac, ngày đém ti bi,
Sao mà chiiOg btét nghĩ say,
Chòng lo tích trử, vợ thi phả tan.
Lại còn một nôi chẳug ngoan,
Chòng xa vung một, ikm đàng riêng thương.
Gi$t nhau, đám, chém, nghe thường. Cùng vi đạo nghĩa, tào khương khống trồQ.
Tai nghe, trỉ xét, dặn tông,
Trọn niềm tín nghĩa, cùng chõng chở sai, Việc nhà cẦn màu hôm mai.
Vi6c trong xong xù, việc ngoài kĩ caug. ~
Của dũng, cất đặt sứa sang,
Của ăn, dẻ dặt, liộu toan dù dùng. ^ v Dều cbi chồng chẳng bằug lộng,
Cím ngăn, thi ‘ >1 hãy*
16* — Phảỉ nhịn nhục nhau mọi khi lám lỏi.
Khi chồng cóng giản ta rằy.
Vợ khỏn, nin nlnn, dưng nay cn cò.
Chờ hè h&o Su hồ Trù treo lớn tiếng, xò bồ mầy lao.
Vự chồng ch«ỉi)g biỂl nhịn nhao,
At là đảnh lộn, xỉểt bao nối sầu.
DAnb nhau bầm mặt u dầu,
Nguôi ngoai hi t giậu, tniỉốc dầu bop Ihoa.
DAuằi đau, lãng xổm kèiỉ la,
Itoí cơn, chạy vạ, dóng ha quan liên.
Trong nhà dò dạc nvẻn thiéo,
Giận nhau độp Sậch, tốn Ỉỉca sâm ra.
Lại còn một nỏỉ thiết tha,
Giàn chồng bỏ phế việc nhủ mặc ai.
Lây dương, giậu gắt, giận tlaí,
Chảng thẻm An uống, nấm hoài trong cung.
Vợ chòng, phát biếl chế dung,
Chống nén chấp nbừt, gbỉ lòng giận láo.
— 137 —
Mựa bề lim chước độc sâu,
Hại chồng máng khồ, mang rầu khó toan.
N£u mình ỉà cỉứa gái ngoan,
Cơn chồng sốt giẠn, lim đãng lảm thinh.
Cơn chống hốt hòa lòi dinh, >
I-àm gi mộc nỏ, phận minh nia khe.
Dầu chồng sùi nải tríìm bề,
Cắn rang nin nhịn, mựu bề nhích mòi.
ĐÊ khỉ dịnb tinh, ngnổi ròi,
Lúc nâv pbản tỏ, kbùc nồi sự tinh.
Bầu đuổi, gốc ngọn, phán minh,
Chòng nghe, biễt lồi, làm thinh pbea nầy>
Mặc tinh, nhiếc, nhóc, mang, ray,
Chòng say nước lồi. từ dAv chịu mềm.
Gài khôn, gỉ£r vậy, Ibỉ èrarx\ /
Thuận trong gia đạo, liii thétn an hòa.
Giận rồi kiễm cbuv^n phui pha,
Dừng đèii. cẫng nhang, ngõi r\)à Qổi nhầy.
I •
Àt chồng líiêngsẸ” lại 'dăy íõ. ig thương.
i7*— ThẩY chững hiồn lồr>h, dừng ồn hìẽp.
Như chổrrg ỉà dửa bièn lương,
Chẳng nén hiếp dáp, ngang xương chưởi cảo.
Ha Vỏ lấn lơởt ảo ào,
Muốn sao dạng vậv, chồng cào dám cbì.
Chờ rằug: phn xưởng phụ tủy,
Chòng sai, vợ dạ, mởỉ tbl phải cho.
Nhớ lời trong sách chữ nho :
< Tiên căn bào hỷu » khá ỉo ghi lỏng,
Nnièu người buùi trước hiếp chòng.
Sang qua dờỉ khác, trủog chồng hiềm sào.
Dánh tbôi bất kỉ dit đàu,
Gậy hèo, lức gỉíin dập ubSu phang ngang.
Lại côn chưỡi mắng đã vang, ông bề ỏng vải, nốt tan chuôi cồo.
Xưa kia hỗo ầu ảo ào,
Hỉếp chòng lấn lưới, mày lao ngang tàng.
Biiy giở roac pbải khốn oàn,
Lảng dĩĩng rẳng : đồng, xôm lảng r&Dg : ưng.
Xưa kia lởn tiễng lung bứng,
RÀy sâo chẳng cượng, chẳng xirng thử chơi.
Xưa kỉa nhiều tiếng nhiều ỉờỉ, llày sao ẽm thấm, như trời lặng trang.
Xiết bao những sự gian nao,
Nợ dời vav Irầ, rõ ràng chẳng chơi.
Hê vav thk phải cố lòỉ,
Ngồv xưa vay một, trả ruười ngàỵ nay.
Nay mai chẲng kíp thi chày,
Ắl trời Ira bủo, cổ ngày kbỏng tha.
18'— Can gỉỏn chòng, khi tbỒY dểu chi quăỵ>
Hoặc chồng rộng răi tiéu pha,
Ngàn cao, ẳt cũng nế la nbỉèd bí.
Hoặc chồng Jà kỏ rượu chè,
Hạc bài bủt xàbh. sa mê chơi bời.
Gián kbuydn. li^Q 1 •, liệu lở\
Một lăn chang đăng, tliằ đòỉ ba lần.
DỄU hơn aự thiết khnyỏn lơn,
Một ngây một ki, Ưu [ì dồn cũng nghe.
TT ubir minh muốn uổn tre,
Nếu mã già quổ, sợ <? không toàn.
VẠy nén khá ỏ cho ngoan,
Kbuvrìn chồng li£u lê, tim đảng cbo hay.
Lúc chông hội hiệp sum vầy,
Củng anh em bạn, tỏ bày cuộc cbơỉ.
Thấy thi đừng cỏ dĩ hơi,
Cung đừng xụ mật, buông lờỉ dẳng cay.
Hẻ om mẵng nhiẽc ỉà rây,
Nếu lam nbư vậy. hồ nay cho chdủg,
Anh em chùng hạn cũng dông,
Tbắv vằv, Ốt cũng phiền lòng dời chơn.
Xẵu chồng, sinh giận sinh hờn,
Tửc minh, nỏ lại phả bơn nhi? u bẽ.
— m
19’ - Chảng nén đòng ổc tư-crng tế cùng chồng trong sự quày.
Laỉ cồn đều nữa pbai nghe,
Chẳng nen dồng lõ», hiệp phe cũng chồng.
Kưựu chè cờ bac dồng lòng,
Di đâu đủ tui, ai hòng nói ai.
Ráp Ròng, me lủ, bnc bài.
Chòng trong, đột cừa. vợ ngoai đãl khe,
Ráp vò sòng lú sòng me,
Chồng thi ngòi đảnh, vợ kè theo coi.
Đởn bá mà cũng hẵn hòi, \
Biểt mc tròi sụt nỏi thổi tưng bừng. *.
Ràng : me qua thiệt in chưn.
Ray chồng, Rao cỏ lừng khirng cbo thua.
Hai dòng, trung chẽn nghe khua,
Dặt yêu, dí> lưọrng, chúng 4ùa sach tron.
Kèn rang : mả nỏ lãm ưn,
Dưa tao dung nữa, phỉÊn hừo lồm chi.
Chảng quíị thiíi \ĩu> sin vi.
Dè thua ẽhrir-ịrriot*. IIỈÙ etv. 1 .
Mằv cnVcon ntra dưa iôo,
Còn rằng : s(hcb nhAch, còn dỏu hỏi hoồi.
tíieụ ríVng t thc dữ hoa taỉ,
Đặng tao cở gõ, họa may ti nhieu.
Niỉt, bổng cà rố cũng tỉèu,
Màng lo theo gõ, thua nhiên hic-t bao.
Cầm thỏi khửng sỏt inòn nào,
Khản, dây, quan, áo, lột trao liền liền.
Lai cỏn đặt vĩ uy én thiêu,
Lởp thi vay hỏi bạc tiền ngưôô ta.
20* Cò* bạc sinh ra muôn vàn tai
m
hại phần xảc phùn hổn.
Thua rồi dìu,dác về nhả,
Chồng bèn tlian Ihỏr, thốt ra lời này.
Nọr nân thỏi dã dầy đăy,
Rầy giở lao hỏi, bung mày linh sao
cỏn bòn đàp lại mau mau.
Tinh sao minh tinh, tòi nào cải đâu.
Dòng lòng, liỗtn, mun, cầu âu.
Hao nhiêu móc rảo, đặt nhầu sạch lưng.
Còn ăn, hết nhịn, cũng ưng,
Dồng chơi, đổng chiu, cực chung báy giò Chú chàng, chẳng chút đợỉ chèr.
Bén đi kêu chùng, làm tờ mau mau,
Hạ tờ đoạn mãi trưởc sau,
Ruộng vườn, chín mổu. num sào, cò dư.
Trong tờ dứt giã ngán tư,
Nơ nau tinh gộp, cấn trừ ngun hai.
Bao nhicu cỉư lai chia tnv,
Cách chừng mộl ựìâug, lũy quày sạch (rơn. Phen nay vợ giận chổng hờn,
J t n * n w
Tréch nhau, sao chống khuvéu icni la rầy/ Bây giờ túng tiu như yìợ, •
Cliồng hay trộm cirởp, vợ hay gian lu.
But kỳ con vịt con gù,
I I I ;l VI t:; i t. hjl u:t ii! :. • i:j.
Ke chi toi p|ũr Ve nrn ihAtig. ỉlcV chi líy IIúV, hãn vầu không tha.
Bở nì lởn- nhô loài ta,
Cuộc chqt nhu vốy* hrun mà lùm chi.
Cuộc cIká tỏi lỗi lV bỉ,
Sanh nghèo sanh khò, sanh di gian là.
Cuộc chơi nát cữa hai nhà,
Cuộc chơi như vây, coi mà làm chỉ.
Thay thí phai tranh nô di,
Bừng rằng ; coi, chung hệ gi ở đáu.
Coi chơi, thấy ngộ, coi tàu,
Rồi tht đạt thừ, han dau vái su.
ỊMết rồi, khỏ bo, khô tn,
Sa mẻ theo riết, tu bít ngáy đém,
Cuộc chm rất đỗi hư hòn, •
Nữ nam h>n xộn, lấn chen xa cà.
Cuộc chơi mất nốt DiSỉt na.
Cuộc choi, lớn, bé, tre, giã, ngang nhau.
— 141 —
Xúm chùm một đổng lau chau,
Lírp trong, IcVp trưởc, lớp sau, lởp ngoài.
Chen nhau khít vế ki’ vai, l. ỉíu tịUtt xit lại, chi nái mỏỉ«mẻ. '
Laỉ còn một nối chín ghỗ,
Con thi cặp nách, cũng mô Iheo hài,
Cop thi dòỉ hủ kbỏc hoài,
Ngồi trong chàng đụng, ra ngoải lum khum. Chởm tr£n dầu chúng rẻo um.
Nè né chú chủ, dụt giùm cho tôi.
Án Ihi còn đứng cỏn ngồi, V
Thua thi giựt chav, rầy thổi om trời.
21 Khỏng nén chừa bài bạc,
Nhiều người duc lợi ham UVỊ,
Cliứu bài chửa hạc, tội thời bĩírtrtỉọ, Cuộc clmi chầng biírt cUiĩt nào, 4 Mồ mình năng chửa, ắt saucưbg tuxrng* l iu I ' '"'I : I Ịịmì . 1. 1 n-. mg,
Chiia dìii: theo r|ot, uun urưíig VU. V :iha.
Chang ráng lèn \u6ng vò ra,
Nhã trén nhà dưới, xuỏng pha di cùng.
Khảc chi như liu: của chung,
Vật kia màn Ì1Ọ, tíy dùng mạc aỉ,
Bò gi ngộ ngó vữa tav,
Nủm đí bò lủi; ai hay chủt não.
Xâu ton diùt dinh chẴng bao,
Má minh phái chịu hại hao trong nhà.
Nhiều khi sinh s\r rầy rà,
Chơi rồi dành lộn, vây má ỉa om.
Lảm cho dộng dụng trong thổn,
Bao nhièu tội vạ, dồ dân chủ gia.
Xiet bao tội lỏi hông hảt Bồ vỉ? chủ chừa, vậv mà phải mang.
Nhicu khi mác phai gian nan, ơ tù ò rạc, nhiều đung nhuốc nha.
Già như cờ dừa gian tã,
Nó đi trộm cướp, vảy mà của aỉ.
— 142 -
IXồi ve thua lủ thua bài.
Bẽn sau bị bát, nỏ khai tam ruồng.
Người chơi, chủ chửa, khai luòn,
Lãng hên bat ráo: giâkỉuồn lén toa.
Phen nằv bỏ cừa bỏ nhã,
Ở lũ it tháng, mời là thẩt kinh.
Ngậm ngùi nghĩ lai tức minh.
Quyết lỏng chứa cỗi, dốc ttnh thôi thôi.
22 Ờ cho cỏ nhơn cùng tôi tó- trong nhà.
Như ai đặng phước vỏ hồi,
Trúng chồng sang cả, cao ngôi chức qnửii.
Chằng nén làm sự bất nhơn,
Câv lồi, CÍIV the, hiếp dân ngang tâng.
Mựa hp ao ỏ kiỗu díttg.
Khinh kin nghèo kho, phu phiHỊỊ kho kUĩií'*
Ỷ y lấn hrới hung hàng.
Lường cỏng cưứp của, ngtíồ-í hbng kèn rẻu.
Gắt gao miư mò nhiều dều,
Ngtíới . 1 ■ *M ■■ -ÍỴT- ! ,\ MJ, kinh.
Ờ sao thì' sự dừng khiuh,
Người thưomg ke m£u, hết tình kinh vưng.
Ở cho CQ mựé cò chửng Bừng baỵ nôi vát, cững dứng nổi^gian.
Côn$. binh chánh trực mọi đang.
Kèo mãvkẻ dtrởỉ, luân han khiuli khi.
Thưựug mu bát chánh ra gi,
Nối tá, nỏ ghét, sã chỉ lời mmh.
Trước mịt bàui da thưa trinh,
Sau lưng nhao báng, coi minh như khổng.
23 ơ cùng eha mẹ. anh chị, em út bẻn chòng.
Thở chòog đao íy dâ xong,
Còn dạo phụ mau bẠn chồng, day luồn.
Mẹ chồng con phải yêu đương,
Hốt lòng rưng kmb, cũig dương mẹ con.
Giữ aao cho đặng vuông tròn,
Phượng thờ trọn dao, chiu lòn hồm mai.
Sàng ogãy rữa một rửa tay.
Trong ngoối các việc, lảm thay mẹ chõng.
Ghi lõog hai chữ : nữ cồng,
Siéqg năng cbỉn chắn, mới xong phận minh.
Việc chi đẽu phải tỏ Irtob,
Dặng nghe dáo bân, sợ tinh Ihề nao.
Chủng nèo lơ ltr. ỉg phơ pháo,
Nghe sao cữ vậy, mau mau tàm liền.
Phước nhã dụng dừa dàu hiẽn,
Cầm bống ngọc qni, ngân lièn ốẳm ra.
Dảu biên lả bốo Irong nhồ, t ha ỵẻn mẹ m^n, chồng mà irọng timgr tía con cổ bác khen mừng,
X6. 10 diềng, aí nấv cũrg ưng bụj? g thinh,
Xem xecn ngó ngỏ nbin nhĩn,'
Tái năng dừc hạnh, thột lỉạU tr<tn xong.
ơ cung uuiriịTn lu‘1 ch-:in;;, lìm trai ctn gái. phải phỏug phải kiêng.
Nbò nhoi nhịn nhục chớ phiền,
Thuận trén hù« dư<i', TntVÍ vôn thản minh.
• Lớp lang thử tự giữ ghi,
X6 bồ trà trộTr, trã» tỉnh khỏ coi.
Em tôi Uioí du trộng ròi, ■
Cbẳng nén trinìg gìon, ciiơi bởi xuỏng pha.
Em trai em gài trong nhà. ĩbẵy lam chi quấy, miuh mà phải kbutca.
Nếu lố đẽu dữ chẫng hiền,
Thấy thi con phải, tò hẽn mẹ cha.
tìiết mủ con chảng tò ra;
Mẹ cha hay dạng, lồi mầ tới con.
24 — Gộp gian nan khòn khỏ phải cam chỉu.
Lại còn nhiều nồi thon von,
Lum đáu cực klỉồ, béo Uon tấm lòng.
— 144 —
Mẹ chàng niẳc mỏ vồ *ODg,
Hành bà sàt phạt, cực lòng xiổt chỉ.
Cbữ rẵng : « Nữ lữ vu qui, »
Lảm thân con gái pbẳi di tbco chồng.
Mơởi hai bển nước dục trong,
Biết đầu may rủi đặng hỏng dưa thán.
Hủi may may rủi mòt lần,
Hực trong phải chịu, ktió phàn thảo lui.
Kề ra nhiễu nỗi khúc uôi,
Thân phận ngơừi nữ, vò bồi dâng cay,
Tbửc khuya dệy ăởm chầy ngàv, ỉ. àm kkóng lập tho, iin rày khỏng nhai.
Việc làm lièn kế tbeo tay,
Vủi đẫu vùi ốc, vỏ gầy xanh xao.
Cbàng ai nghĩ tời cổng lao,
Lại còn mung chưòi, xiẽt bao cổi sần.
Mẹ chong dộc ãc hiêm sâu*
Lhòug cilng một bimg, biẽt hau nhờ ai,
Ha vảo than ivạn thớ iHi.
Ngàv dí'. Ti luổr:g tbịu, ch/ bui ntijeư íởi.
Chung qua sổ vãu ò trỏí,
Dẽ ai tim dục; trong ỉbòi lanh di.
25. —Gặp may ehó* khá Irrn mảt dề ngưtrL
Kẻ sao dăng pbươc lọ kĩ,
Làm dân sung snớng, ai bì cbo qua.
Àn rồi, lén xuống vô ra,
ỌuSn dồỉ áo rộng, thât lã thíình thưi.
Ruòn thi dao xỏm di chơi,
Việc nhà, chẫng cỏ dựng thời mỏng tay.
Lại thêm thirờng bữa ngù ngày,
Mẹ chòng tháy tổr, kôu rây : <lộy con.
Mấy «i vận đỏ như son,
Mười người đặng một, khó trông dăng nhiều.
. Sướng rồi sinh tộ tthỉềii đều,
Hôn hào ngang dọc, chang chiu kỉỏng aỉ.
Nỏl thi vặt một vặt bai,
Mạnh ai nấy nỏi, thứ tồi dỏ hav.
ThutVn thi chung cha lâu ngày,
Nghịch tht bổ ốcb, l<m nài ra riêng.
Nhtèu gương thấy đi! nhàn tien.
Mụ chong trừ lại HỢ kiỏng dảti minh.
Nhu-u con thiệt dữ tưởng tinh,
Mẹ chong non an, dam kỉnh vửi đâu,
Châng qua tại lúc ban dần,
Ùng bâ tưng trọng, yèu dán qná chừng,
Lại thém. thảng, nó cGng cưng,
Cho nôn khó trị, khỏ trừng, khỏ răn.
Phái niồ trước dà chào ngán.
Ba oai dân mạt, vài lần thử coi.
Khác chi uliư ngựa nặng roi, —^ /
Mua vè cb&ng trị, chúng ròi quen đi.
Dâu con nhiều dứa trqrm tri,
Nen hay dung tùng, nỏ thi iơ mơ.
Day cori đaythuưcòQ thu.
Dạy dâu, dav Umỗr han sor in*7i \è.
— -ị_ „
26 — Phải b*-Ị— tế qiir dưỡng nuôi con từ cùn trong dạ mẹ
Vợ chồng tay-ếp. «iifl kề,
Trọn nicm tin qglịĩú, mựa lu' say sai.
ơn trèn cho dạng thọ thai,
Từ đây kin) nhọc, cbớ nồi chờ than.
Cử kiiVig chin chân mọt dàng,
Lỏ bo hảo ‘hrửng.
•r
Xẩu CƯO dè s£ng ăn nham gạo không.
Hột cơm cbầng dặng trâng trong,
Ben thui đen ỉhícLỉ, dồ lông lùi xùi.
Gạo vo quẹt lọ mả thỏi,
Sơ sải tuột nước, nói rồi dem vổ.
Hắt lẻn chụm lừa ồ ồ,
Vửo sỏi, dũa bếp thọc vô quảy nhilu.
Sau về cữa chủng ỉàm dâu,
Làm ồn nhữ vậy, n đau cỏ khi.
ĐỒ ăn đồ uống mòn gi,
Nấu cho chín chân, tàm thỉ sạch trong.
Náy mai thi ỉại có chồng,
CA làm trây nhớt, kkỏng xong chút nào.
Cạo khổng sạch sẽ nhởt nhao.
Vạch ra họug cá, xcm Yồo thất kinb.
Hàm rung nhọn vắt như <tínb,
Đơm lôn chơm chửm. giống hình lưỡi cưa.
Thật tồi kbỏng đàm nối Ibửa,
Tbỗy đà tợ mạt, sớm trưa nhièu làn.
Xit dảy một' chút cbo gan,
Coi làm cho bỉSl, tập lần dỏi khỉ.
Cá làm, đành vảy Irưởc đỉ,
Cạo cbo sạch sẽ, vỉ kỶ chột sau.
Cạo cbo sạch sẽ nhớt nhao,
Vạch mang v$ch họng, xỏ dao nạo cũng.
Dạv sơ cho bi£t cảch chung.
Cỏn nhiên cách khác, coi chửng bọc thcm.
Náu canb liêu lấy má nôm,
Chi chó mặn chài, đồ thèm nuớc^hữài,
Canh rau, lặt rửa sơ sài,
Họ sỏu chẽt nôỉ, nẵm dài bèo khí1.
Tbốy mà rởn ốc gởm ghd, *'
Khác chi xác chết, lấp hê í&u bén.
Nghe* mà g|ữ htỵ it dcu.
Chiên xào hnl lEỊn, oanh n u Dũãc dàn.
Nủm đừng bốl muối vài nhau,
Liệu cbo vừa phả), ban dâu ném sơ.
Ném rồi phải đọì phối chờ,
Đề làu mộỉ chút, cổ giở muối lan.
Hồi thi n£ro thử vừa cbăng,
Nbư càn lạt quổ, gia tìlng cbo vừa.
Còn dồ gia vị, hò chưa ?
Hành, ti6u, ngồ, ỡt, nếu ơa bỏ vảo.
Mẹ cha án uống làm sao,
Cay co mạn lạt, cách nào người quen.
Làm cho trũng ỳ, người khen,
Sải tb! cha qưỉr, ghe phen mẹ rầv.
\\° Trong mọi việc phải sạch aẻ vén khéo kỵ cang thử tự
Làm ăn đừng cò bay bẵv,
Tay dăy những lọ, bổc trảy cbèm Qhèno. Thấy làm tbòi thải dà thỏm.
- 130 —
Tộ tỏ cbẻn bàu tỏm lem* lanh rỉnh.
Ngỏ Vào trong bíp thút kinh.
HÒ kia vẶt nọ. bảy binh loạn bảng.
Nồi, slẻu. trảcb, trả. nghinh ngang, nẻ kbòng cố rí. vẩy ban lọ lem.
Hếp thì chật lợ nbư nỏm,
Nhưng đồ bỉt dụng ciíng dem dút vào.
Lam an khửog tbứ tụ tiâo,
Dũa con cũng lẩy, gap nhão lửa than.
Dọn cơm dạy dỏn it bong,
DQa mâm chén bá». kỉ cang tau chũi.
Sắp bày mọi mỏn xong xuỏi.
Dua ao theo cặp. hẫng LỈuổi bang đầu,
Chở thi cửi muồng ỏr dão,
Án canh, bưug tộ húp nháo, phải kk<>ôg Ỹ
d(rm cơm. dừng có dơm vtMU'
Cũng dưng é-Kỉ chật, khỏ dũọg lam còn.
Cơm dưng đóng cục đón£ hòn,
Hỡi thi phải xới, cho giòn cá) lay*
Màm xung 1' ;;,hãT ù/ hav,
! i clỉ i hi , d <1! _ I
Trong nhà <Ịucrttbỏi ătì chung.
Kiếm kOu đủ. mặt xum chum mả ăo.
Bừng lam chộn r6n liing xàng,
(iày nhau giáíìb cbồ, nỏi năug chão ráo.
Ng? h ăn dừng cô lĩiu chan,
Dịu dâng ém thiLi), lấn nhau xin dừng.
Ngồi án con pbải coi chừng,
Bồ ăn có bết, múc bưng cliỉiOI vào.
Xem coi cbo biết mòn náo,
Mẹ cba ưa hạp, dặng san ma lảm.
Món cbi cha mẹ dã nhầm,
Sao con cứ nẫu, mùc dam lOn hoài.
Mòn chì cha mẹ cho bai, lloậc hôi. húạc cưng, hoặc dui kho dung.
Có tiẽtì mua ngộ mua khùng,
Mua nham kbcai sượng, khoai súng, nín canh.
Cái, àú chang dặng dí dành,
Húp võ miểng nước, nú ỉanb quá chưng.
— 131 —
Bị rày bị qoỏr cũng ang,
Mộ! lín cbo tỗrn, thi dửag phen nao.
An ròi bưng nước mau man,
Đeoi cho cha mẹ, keo lâu người chờ.
Nhiều khí dợi nưởc láu lư,
Bõi con lểu láo, o hừ khống lo.
À ti rối dọa dcp liền vo.
Đũa tỏ chén bát, rừũ cho hẳn hòi.
Dồ ân con phải xem coi,
Dậy hám kỉ lơửng, xong rồi cất đi.
Trong nhà bẵt luận viộc chi,
LIẠn mà làm lấy, cầo gl hỏi tra.
Xay ỉủa, giả gạo, quét nhò, r
Gìng ỉà heo củi, vịi gà cho ăn.
Thường thường mftv dưa aiửng aãng, Cả ngảy k. ễm chuyện, lăng xãng lãm hoài.
1(2 _p sự đi chọ' mua ồn.
Việc nhà nỏí cung đâ dai,
IỊiy việc di chợ. ỉt vai \ời khuvén.
Df chợ dửng cé phá tiốo,
Mua dò ba ỉảp, làm pbien mẹ cha.
Ha chợ dừng có rày ra,
Dừng mua gianh chung, sanh ra mich lòng.
Muílu mca, ỉiộu trả cho xong,
Tri chi lảu lắc, (ử đồng, cbùcg ché.
Cững dừng tháy rè mồ mỗ,
. Rẽ mà hổi khán, hỏi ủ. ích gi.
Hoụccon mtrn inut món chi,
Mál mà đặng, mắt thỉ klỉỏng sao.
Bi chợ đừng chần dồng nào,
Mua dò thỉ Ít. tiêu hao nhièu tiền.
Hoặc ai trong xỏm lúng dieng,
Ọv con mưa giúp, ỉt tiền đồ chí.
Àn lời chút dính tủm gì,
Ngưởỉ ta biết được, sau thi hết tin.
Khi mua giữ phép còng binh,
Rành mua, trà dìì, bởt xin lum gi.
Thỏi nàv con phủỉ bỏ đì,
Keo má chúng biết, khioh kbi nhẩc honi.
Một lun con bứt cừu ai,
HỄ ÍMUI gup mặt, nhở dai, nhiic hoồi.
Muu hav bớt xách bì* bni,
Chị nùv, tòi bi chì. hai ba làn, han bỏng ttàu dó xa gàn,
Biết danh bií-t mặt, don nìn trầm Im.
Bều uằý cĩlng rốt hèn Ih6.
Là ra giừa chợ mua dồ ngồi an,
Sao má khống biết ho hang,
Ngưửi qua, kĩ* lại. ngồi an ân dỏtih.
Phạn minh gẫm du khòpg tiianb,
Lạl cón mời chùng, lanìi cluiỉdi rộn lâng,
Gộp bàng gập bành dọc dũng.
Ngòi xe, thòn ngổn, nuốt càn lo aiv Mặt d àv, niãy dạn* tv chai;
Chồng cỏn sợ chỏng, chẽ Imi nbậo cười.
I ai cỏn ân I I),I. ,r'
< h ! ! :•. , dôi i'li«Tĩ7l;- M, )-•> VI' i:i . ■ ! :;>:< II 1- .
■ ■ ■ * ■ É - ■* ■
13-00 n Iiim giàu củng phải lo nẻn nt> công mV hạnh
Ở sao IhN sự dtmg chẻ,
Việc nhít việc <Tno ch(V he thua ai.
Toi ròi, cíta dỏng, ugù gùi,
Bèn soi, sau, truóc, trong, ngoài, ĩnọỉ nơi.
Bồ kia vật 11Ọ con phơi,
Bò qnên ngoải gốc, iriv thời đom vò.
Vịt gà heo cửi phai lo.
Diềm coi dù -Sổ, nhốt vò cho rbi.
An hối càc việc con ngơi,
Bémliỏm dộng dung, đèn llỉừi dem soi.
Bừng ngứ mèo chuột, con ori,
Trùng quân gian đàng. IĩiV thỏi hốt đô.
Bữi con mê ngìi không lo.
Mát dồ mất dạc haỉ to nbir yầy. '
Mọi đcu dạy hảo chép dAy,
Giữ sao cho trọn, IUỌỈ ngảy mửi xong.
— 133 -
Dám xin nhưng kẻ thong dlong,
Con nhả giản cỏ, con Ò! ig, con hù,
Dừng đều giày díỉp vò ra,
Kiủu ciíng thái thâm, aỉ tnố ưa dảu.
Biết mình giàu dặng bao làu.
Khòng lo dự trước, sau rau bíH bao.
Trong ubồ dồv tứ lao xao.
Nò lam, con phái coi sao cho tường.
Lủc giàu mà chổng lo lường,
Dốn cơn bí cực, vổ phương đỡ nghèo.
Tim nghi? hữu ích học theo,
Mai anu suy sup, nghiêng nghèo, bộ thân,
Vậy nèn con phối ỐI1 cần,
Bỏng hoa, hanh mùt, học man cho khúnL
Những nghè bĩil lợi đừng lnun,
Nghề dờn bọc nỏ, mậ làm ỉchchi.
Dến cơn nghèo khò suy vĩ,
Nghe dờn dỏ' đói 111. IV 1J|> cho uùui
Hợc đóm •. %tr 1S nh.
Bón ha h. jt l! •. Itũ li inií langlo :ii.
Bò cha bỏ rnc^dĩ hoang,
Cũng vỉ dờn quyên, đem dũng đắm mè.
Nhiều qgừqỉ IỎỸ dạo phu thử,
Cũng u yl hai sa IUÊ* theo đởn.
Mọi, đèn c$ạy bâo khuyên lơn,
Dám xin suy xét, thiệl hơn cho tường.
Bèu hư, trành kéo vấp vương,
Đều nẻo, ra súc lo bươn, tùp lan.
Dạy chung gAí phú, gối hằn,
Dung, cỏng, ugỏn, hạnh, Irọti phần giữ xong.
14* Dén tuỏỉ khòn lo việc đỏi ban
Bày giở tới sự lấy chồng,
Việc này con chớ dèo bòng, kỏn chẻ,
Hễ là pbài dạo phu thủ,
Đen điu nghẽo khò, náo he chi đàp.
Hốt lòng sot sổng nguyện cầu.
Chúa trén chi dịnh, làm dàu phương nào.
Con (lững 1AI đat mau mau,
Kè Vữi ganh bườn, ngày sau mang sầu.
Chọn bề (1ạo dirc lòm đau,
Siẻng năng làm lụng, đụng hầu nhô nhau,
Dirng ham lịch sự sang giồu,
Giàu mả thốt đức, ham giàu làm chì.
Giàu mả không biết nghe* gi,
Những ăn những pbA, sau tbi cực thản.
Chọn chòng tìcl kiệm ân càn,
Siéng năng chi thủ, thỉ hơn moi đều.
Trống da, đàỉ lòe, mỉ miều,
Lite ngÌKH>, bản dụng it nhiều hay chang.
Thíĩy đả nhieu kê ăn năn,
Trách mình vồ phước, trúng thống YHV kỉa.
Nb JCU girưng còn de làm hia,
Mởi khen cò phước, bỗng kia gian nau.
Rut)ng vườn nhã cữa nghĩnh ngang,
Ản choi xối phủ, tiẻu tan á^ch IỒỈ.
Lúc nàv ngà. nghiẹ. i lổ; thỏi,
Vợ chồng cực kỉp. vồ hồỉ dâng cay.
Thon van Irach thóc thướng ngày,
CQng lồ vi b&i che hai kèn lira,
Ghi lòng ỈHC ilạ s<5uu trưa,
Lẩy chòng, lựầ cliỏ xứng vừa, thi thỏi.
HỖ lử xứng lứa, vừa dỏi.
Trọn liẬl&i đửc. đừng đòi cao xa.
Trúng dâng Chóa định cho ta,
Cỏ em Chủa giúp, mới ỉit hình au.
Dầu cho cực khồ gian nan,
Cỏ em bi tích, gánh mang thuau hỏa.
15-— Những déu phải gtừ khí đôi bạn rồi
ơ nhủ thỉ cử mọ cho,
Lỏn lén, xuất già nghi gỉa theo chong.
Vâv nen con phủi ghi lỏng,
Gài thỉ chuvèo chinh, một chông, chung hai.
1 rợn niềm tiu ngai dừng phai,
Thuận hòa, nhìn nhục, giữ hoài mọi khỉ.
Thuộr V? đốm thum nhu mỉ.
Cử thường một mực, hâng ghi tấm lòng,
TÊ giũ. giúp việc ngoồỉ trong,
Tùy theo phận bực, nòng cỏng lo lảm.
íiiàu iiu, khỏ chịu, phai cam,
Theo trong giã đạo làm an chè nỉ*.
Gíữ sao cho trọn mọi bề,
Keo mù bị tiếng, trách chẻ nhieu lởỉ.
Rước chem vồ dến cữa người,
Nhàp gia tùv tuc, đỗi dời khúc xa.
Riiôi xưa theo ỷ mọ cha,
Tir dây con phủĩ xem qua ý người.
Nằm, ngồi, đi, đứng, nỏi, cười,
Phíìi thi phui the, nhử tời dav xira.
Phép khnỏn cung kinh trình thtra, tìcp lòrtg Irỏn dưới, mến ưa khen Ibầm.
Tbấy khen dừng có sinh »Am*
Cảng khen, eàug pbiìi chờ ííí1! m nết na.
Khen cnn. kỉ: n dcn 171 c cha,
Nểu ché, tl cỊfé Cỉi (lỏng.
Ở cho dẹp ỹ vữa lòog,
Tram dèo, chứ khả Eầi trong đều nào.
Việc chi chồng CỈ5 phú g? ao,
Hít long lo lắng; phơ phùo cbắng uén.
VỜ chống trọn dao dừng qudn,
Bồng tám lũc*p lực, cho bền giúp nhan,
Việc chi bản luẠn trưórc sau,
Chẳng nén tự quyết, to ân một minh.
Gùng nhau lỏ nỏi sự linh,
Deu hơn sự thiệt, phAn mình tỏ háy.
Mựa hề làm sự riêng tầy,
Sau chồng buv dăng, siuh ray trong gia.
Cùa chồng chịu khỏ làm rô.
Cháng nén chùng léo, lấy mố cbo ai.
Muổn cho nhtèu, it, roột hai.
Trinh củng chồng Irước. đẠng hay dặng tưởng.
Khi chồng Irc/ việc xa đường,
Ờ nhà. chứ khá leo lương dền gì.
— 136 —
Sởt sang, dủt nhét, bù chỉ,
Giúp cha, giúp mẹ, cỏ dl, chị cm.
Vi(*c nhà bỏ phẽ chẫng xem,
An chơi bài bac, ngày đém ti bi,
Sao mà chiiOg btét nghĩ say,
Chòng lo tích trử, vợ thi phả tan.
Lại còn một nôi chẳug ngoan,
Chòng xa vung một, ikm đàng riêng thương.
Gi$t nhau, đám, chém, nghe thường. Cùng vi đạo nghĩa, tào khương khống trồQ.
Tai nghe, trỉ xét, dặn tông,
Trọn niềm tín nghĩa, cùng chõng chở sai, Việc nhà cẦn màu hôm mai.
Vi6c trong xong xù, việc ngoài kĩ caug. ~
Của dũng, cất đặt sứa sang,
Của ăn, dẻ dặt, liộu toan dù dùng. ^ v Dều cbi chồng chẳng bằug lộng,
Cím ngăn, thi ‘ >1 hãy*
16* — Phảỉ nhịn nhục nhau mọi khi lám lỏi.
Khi chồng cóng giản ta rằy.
Vợ khỏn, nin nlnn, dưng nay cn cò.
Chờ hè h&o Su hồ Trù treo lớn tiếng, xò bồ mầy lao.
Vự chồng ch«ỉi)g biỂl nhịn nhao,
At là đảnh lộn, xỉểt bao nối sầu.
DAnb nhau bầm mặt u dầu,
Nguôi ngoai hi t giậu, tniỉốc dầu bop Ihoa.
DAuằi đau, lãng xổm kèiỉ la,
Itoí cơn, chạy vạ, dóng ha quan liên.
Trong nhà dò dạc nvẻn thiéo,
Giận nhau độp Sậch, tốn Ỉỉca sâm ra.
Lại còn một nỏỉ thiết tha,
Giàn chồng bỏ phế việc nhủ mặc ai.
Lây dương, giậu gắt, giận tlaí,
Chảng thẻm An uống, nấm hoài trong cung.
Vợ chòng, phát biếl chế dung,
Chống nén chấp nbừt, gbỉ lòng giận láo.
— 137 —
Mựa bề lim chước độc sâu,
Hại chồng máng khồ, mang rầu khó toan.
N£u mình ỉà cỉứa gái ngoan,
Cơn chồng sốt giẠn, lim đãng lảm thinh.
Cơn chống hốt hòa lòi dinh, >
I-àm gi mộc nỏ, phận minh nia khe.
Dầu chồng sùi nải tríìm bề,
Cắn rang nin nhịn, mựu bề nhích mòi.
ĐÊ khỉ dịnb tinh, ngnổi ròi,
Lúc nâv pbản tỏ, kbùc nồi sự tinh.
Bầu đuổi, gốc ngọn, phán minh,
Chòng nghe, biễt lồi, làm thinh pbea nầy>
Mặc tinh, nhiếc, nhóc, mang, ray,
Chòng say nước lồi. từ dAv chịu mềm.
Gài khôn, gỉ£r vậy, Ibỉ èrarx\ /
Thuận trong gia đạo, liii thétn an hòa.
Giận rồi kiễm cbuv^n phui pha,
Dừng đèii. cẫng nhang, ngõi r\)à Qổi nhầy.
I •
Àt chồng líiêngsẸ” lại 'dăy íõ. ig thương.
i7*— ThẩY chững hiồn lồr>h, dừng ồn hìẽp.
Như chổrrg ỉà dửa bièn lương,
Chẳng nén hiếp dáp, ngang xương chưởi cảo.
Ha Vỏ lấn lơởt ảo ào,
Muốn sao dạng vậv, chồng cào dám cbì.
Chờ rằug: phn xưởng phụ tủy,
Chòng sai, vợ dạ, mởỉ tbl phải cho.
Nhớ lời trong sách chữ nho :
< Tiên căn bào hỷu » khá ỉo ghi lỏng,
Nnièu người buùi trước hiếp chòng.
Sang qua dờỉ khác, trủog chồng hiềm sào.
Dánh tbôi bất kỉ dit đàu,
Gậy hèo, lức gỉíin dập ubSu phang ngang.
Lại côn chưỡi mắng đã vang, ông bề ỏng vải, nốt tan chuôi cồo.
Xưa kia hỗo ầu ảo ào,
Hỉếp chòng lấn lưới, mày lao ngang tàng.
Biiy giở roac pbải khốn oàn,
Lảng dĩĩng rẳng : đồng, xôm lảng r&Dg : ưng.
Xưa kia lởn tiễng lung bứng,
RÀy sâo chẳng cượng, chẳng xirng thử chơi.
Xưa kỉa nhiều tiếng nhiều ỉờỉ, llày sao ẽm thấm, như trời lặng trang.
Xiết bao những sự gian nao,
Nợ dời vav Irầ, rõ ràng chẳng chơi.
Hê vav thk phải cố lòỉ,
Ngồv xưa vay một, trả ruười ngàỵ nay.
Nay mai chẲng kíp thi chày,
Ắl trời Ira bủo, cổ ngày kbỏng tha.
18'— Can gỉỏn chòng, khi tbỒY dểu chi quăỵ>
Hoặc chồng rộng răi tiéu pha,
Ngàn cao, ẳt cũng nế la nbỉèd bí.
Hoặc chồng Jà kỏ rượu chè,
Hạc bài bủt xàbh. sa mê chơi bời.
Gián kbuydn. li^Q 1 •, liệu lở\
Một lăn chang đăng, tliằ đòỉ ba lần.
DỄU hơn aự thiết khnyỏn lơn,
Một ngây một ki, Ưu [ì dồn cũng nghe.
TT ubir minh muốn uổn tre,
Nếu mã già quổ, sợ <? không toàn.
VẠy nén khá ỏ cho ngoan,
Kbuvrìn chồng li£u lê, tim đảng cbo hay.
Lúc chông hội hiệp sum vầy,
Củng anh em bạn, tỏ bày cuộc cbơỉ.
Thấy thi đừng cỏ dĩ hơi,
Cung đừng xụ mật, buông lờỉ dẳng cay.
Hẻ om mẵng nhiẽc ỉà rây,
Nếu lam nbư vậy. hồ nay cho chdủg,
Anh em chùng hạn cũng dông,
Tbắv vằv, Ốt cũng phiền lòng dời chơn.
Xẵu chồng, sinh giận sinh hờn,
Tửc minh, nỏ lại phả bơn nhi? u bẽ.
— m
19’ - Chảng nén đòng ổc tư-crng tế cùng chồng trong sự quày.
Laỉ cồn đều nữa pbai nghe,
Chẳng nen dồng lõ», hiệp phe cũng chồng.
Kưựu chè cờ bac dồng lòng,
Di đâu đủ tui, ai hòng nói ai.
Ráp Ròng, me lủ, bnc bài.
Chòng trong, đột cừa. vợ ngoai đãl khe,
Ráp vò sòng lú sòng me,
Chồng thi ngòi đảnh, vợ kè theo coi.
Đởn bá mà cũng hẵn hòi, \
Biểt mc tròi sụt nỏi thổi tưng bừng. *.
Ràng : me qua thiệt in chưn.
Ray chồng, Rao cỏ lừng khirng cbo thua.
Hai dòng, trung chẽn nghe khua,
Dặt yêu, dí> lưọrng, chúng 4ùa sach tron.
Kèn rang : mả nỏ lãm ưn,
Dưa tao dung nữa, phỉÊn hừo lồm chi.
Chảng quíị thiíi \ĩu> sin vi.
Dè thua ẽhrir-ịrriot*. IIỈÙ etv. 1 .
Mằv cnVcon ntra dưa iôo,
Còn rằng : s(hcb nhAch, còn dỏu hỏi hoồi.
tíieụ ríVng t thc dữ hoa taỉ,
Đặng tao cở gõ, họa may ti nhieu.
Niỉt, bổng cà rố cũng tỉèu,
Màng lo theo gõ, thua nhiên hic-t bao.
Cầm thỏi khửng sỏt inòn nào,
Khản, dây, quan, áo, lột trao liền liền.
Lai cỏn đặt vĩ uy én thiêu,
Lởp thi vay hỏi bạc tiền ngưôô ta.
20* Cò* bạc sinh ra muôn vàn tai
m
hại phần xảc phùn hổn.
Thua rồi dìu,dác về nhả,
Chồng bèn tlian Ihỏr, thốt ra lời này.
Nọr nân thỏi dã dầy đăy,
Rầy giở lao hỏi, bung mày linh sao
cỏn bòn đàp lại mau mau.
Tinh sao minh tinh, tòi nào cải đâu.
Dòng lòng, liỗtn, mun, cầu âu.
Hao nhiêu móc rảo, đặt nhầu sạch lưng.
Còn ăn, hết nhịn, cũng ưng,
Dồng chơi, đổng chiu, cực chung báy giò Chú chàng, chẳng chút đợỉ chèr.
Bén đi kêu chùng, làm tờ mau mau,
Hạ tờ đoạn mãi trưởc sau,
Ruộng vườn, chín mổu. num sào, cò dư.
Trong tờ dứt giã ngán tư,
Nơ nau tinh gộp, cấn trừ ngun hai.
Bao nhicu cỉư lai chia tnv,
Cách chừng mộl ựìâug, lũy quày sạch (rơn. Phen nay vợ giận chổng hờn,
J t n * n w
Tréch nhau, sao chống khuvéu icni la rầy/ Bây giờ túng tiu như yìợ, •
Cliồng hay trộm cirởp, vợ hay gian lu.
But kỳ con vịt con gù,
I I I ;l VI t:; i t. hjl u:t ii! :. • i:j.
Ke chi toi p|ũr Ve nrn ihAtig. ỉlcV chi líy IIúV, hãn vầu không tha.
Bở nì lởn- nhô loài ta,
Cuộc chqt nhu vốy* hrun mà lùm chi.
Cuộc cIká tỏi lỗi lV bỉ,
Sanh nghèo sanh khò, sanh di gian là.
Cuộc chơi nát cữa hai nhà,
Cuộc chơi như vây, coi mà làm chỉ.
Thay thí phai tranh nô di,
Bừng rằng ; coi, chung hệ gi ở đáu.
Coi chơi, thấy ngộ, coi tàu,
Rồi tht đạt thừ, han dau vái su.
ỊMết rồi, khỏ bo, khô tn,
Sa mẻ theo riết, tu bít ngáy đém,
Cuộc chm rất đỗi hư hòn, •
Nữ nam h>n xộn, lấn chen xa cà.
Cuộc chơi mất nốt DiSỉt na.
Cuộc choi, lớn, bé, tre, giã, ngang nhau.
— 141 —
Xúm chùm một đổng lau chau,
Lírp trong, IcVp trưởc, lớp sau, lởp ngoài.
Chen nhau khít vế ki’ vai, l. ỉíu tịUtt xit lại, chi nái mỏỉ«mẻ. '
Laỉ còn một nối chín ghỗ,
Con thi cặp nách, cũng mô Iheo hài,
Cop thi dòỉ hủ kbỏc hoài,
Ngồi trong chàng đụng, ra ngoải lum khum. Chởm tr£n dầu chúng rẻo um.
Nè né chú chủ, dụt giùm cho tôi.
Án Ihi còn đứng cỏn ngồi, V
Thua thi giựt chav, rầy thổi om trời.
21 Khỏng nén chừa bài bạc,
Nhiều người duc lợi ham UVỊ,
Cliứu bài chửa hạc, tội thời bĩírtrtỉọ, Cuộc clmi chầng biírt cUiĩt nào, 4 Mồ mình năng chửa, ắt saucưbg tuxrng* l iu I ' '"'I : I Ịịmì . 1. 1 n-. mg,
Chiia dìii: theo r|ot, uun urưíig VU. V :iha.
Chang ráng lèn \u6ng vò ra,
Nhã trén nhà dưới, xuỏng pha di cùng.
Khảc chi như liu: của chung,
Vật kia màn Ì1Ọ, tíy dùng mạc aỉ,
Bò gi ngộ ngó vữa tav,
Nủm đí bò lủi; ai hay chủt não.
Xâu ton diùt dinh chẴng bao,
Má minh phái chịu hại hao trong nhà.
Nhiều khi sinh s\r rầy rà,
Chơi rồi dành lộn, vây má ỉa om.
Lảm cho dộng dụng trong thổn,
Bao nhièu tội vạ, dồ dân chủ gia.
Xiet bao tội lỏi hông hảt Bồ vỉ? chủ chừa, vậv mà phải mang.
Nhicu khi mác phai gian nan, ơ tù ò rạc, nhiều đung nhuốc nha.
Già như cờ dừa gian tã,
Nó đi trộm cướp, vảy mà của aỉ.
— 142 -
IXồi ve thua lủ thua bài.
Bẽn sau bị bát, nỏ khai tam ruồng.
Người chơi, chủ chửa, khai luòn,
Lãng hên bat ráo: giâkỉuồn lén toa.
Phen nằv bỏ cừa bỏ nhã,
Ở lũ it tháng, mời là thẩt kinh.
Ngậm ngùi nghĩ lai tức minh.
Quyết lỏng chứa cỗi, dốc ttnh thôi thôi.
22 Ờ cho cỏ nhơn cùng tôi tó- trong nhà.
Như ai đặng phước vỏ hồi,
Trúng chồng sang cả, cao ngôi chức qnửii.
Chằng nén làm sự bất nhơn,
Câv lồi, CÍIV the, hiếp dân ngang tâng.
Mựa hp ao ỏ kiỗu díttg.
Khinh kin nghèo kho, phu phiHỊỊ kho kUĩií'*
Ỷ y lấn hrới hung hàng.
Lường cỏng cưứp của, ngtíồ-í hbng kèn rẻu.
Gắt gao miư mò nhiều dều,
Ngtíới . 1 ■ *M ■■ -ÍỴT- ! ,\ MJ, kinh.
Ờ sao thì' sự dừng khiuh,
Người thưomg ke m£u, hết tình kinh vưng.
Ở cho CQ mựé cò chửng Bừng baỵ nôi vát, cững dứng nổi^gian.
Côn$. binh chánh trực mọi đang.
Kèo mãvkẻ dtrởỉ, luân han khiuli khi.
Thưựug mu bát chánh ra gi,
Nối tá, nỏ ghét, sã chỉ lời mmh.
Trước mịt bàui da thưa trinh,
Sau lưng nhao báng, coi minh như khổng.
23 ơ cùng eha mẹ. anh chị, em út bẻn chòng.
Thở chòog đao íy dâ xong,
Còn dạo phụ mau bẠn chồng, day luồn.
Mẹ chồng con phải yêu đương,
Hốt lòng rưng kmb, cũig dương mẹ con.
Giữ aao cho đặng vuông tròn,
Phượng thờ trọn dao, chiu lòn hồm mai.
Sàng ogãy rữa một rửa tay.
Trong ngoối các việc, lảm thay mẹ chõng.
Ghi lõog hai chữ : nữ cồng,
Siéqg năng cbỉn chắn, mới xong phận minh.
Việc chi đẽu phải tỏ Irtob,
Dặng nghe dáo bân, sợ tinh Ihề nao.
Chủng nèo lơ ltr. ỉg phơ pháo,
Nghe sao cữ vậy, mau mau tàm liền.
Phước nhã dụng dừa dàu hiẽn,
Cầm bống ngọc qni, ngân lièn ốẳm ra.
Dảu biên lả bốo Irong nhồ, t ha ỵẻn mẹ m^n, chồng mà irọng timgr tía con cổ bác khen mừng,
X6. 10 diềng, aí nấv cũrg ưng bụj? g thinh,
Xem xecn ngó ngỏ nbin nhĩn,'
Tái năng dừc hạnh, thột lỉạU tr<tn xong.
ơ cung uuiriịTn lu‘1 ch-:in;;, lìm trai ctn gái. phải phỏug phải kiêng.
Nbò nhoi nhịn nhục chớ phiền,
Thuận trén hù« dư<i', TntVÍ vôn thản minh.
• Lớp lang thử tự giữ ghi,
X6 bồ trà trộTr, trã» tỉnh khỏ coi.
Em tôi Uioí du trộng ròi, ■
Cbẳng nén trinìg gìon, ciiơi bởi xuỏng pha.
Em trai em gài trong nhà. ĩbẵy lam chi quấy, miuh mà phải kbutca.
Nếu lố đẽu dữ chẫng hiền,
Thấy thi con phải, tò hẽn mẹ cha.
tìiết mủ con chảng tò ra;
Mẹ cha hay dạng, lồi mầ tới con.
24 — Gộp gian nan khòn khỏ phải cam chỉu.
Lại còn nhiều nồi thon von,
Lum đáu cực klỉồ, béo Uon tấm lòng.
— 144 —
Mẹ chàng niẳc mỏ vồ *ODg,
Hành bà sàt phạt, cực lòng xiổt chỉ.
Cbữ rẵng : « Nữ lữ vu qui, »
Lảm thân con gái pbẳi di tbco chồng.
Mơởi hai bển nước dục trong,
Biết đầu may rủi đặng hỏng dưa thán.
Hủi may may rủi mòt lần,
Hực trong phải chịu, ktió phàn thảo lui.
Kề ra nhiễu nỗi khúc uôi,
Thân phận ngơừi nữ, vò bồi dâng cay,
Tbửc khuya dệy ăởm chầy ngàv, ỉ. àm kkóng lập tho, iin rày khỏng nhai.
Việc làm lièn kế tbeo tay,
Vủi đẫu vùi ốc, vỏ gầy xanh xao.
Cbàng ai nghĩ tời cổng lao,
Lại còn mung chưòi, xiẽt bao cổi sần.
Mẹ chong dộc ãc hiêm sâu*
Lhòug cilng một bimg, biẽt hau nhờ ai,
Ha vảo than ivạn thớ iHi.
Ngàv dí'. Ti luổr:g tbịu, ch/ bui ntijeư íởi.
Chung qua sổ vãu ò trỏí,
Dẽ ai tim dục; trong ỉbòi lanh di.
25. —Gặp may ehó* khá Irrn mảt dề ngưtrL
Kẻ sao dăng pbươc lọ kĩ,
Làm dân sung snớng, ai bì cbo qua.
Àn rồi, lén xuống vô ra,
ỌuSn dồỉ áo rộng, thât lã thíình thưi.
Ruòn thi dao xỏm di chơi,
Việc nhà, chẫng cỏ dựng thời mỏng tay.
Lại thêm thirờng bữa ngù ngày,
Mẹ chòng tháy tổr, kôu rây : <lộy con.
Mấy «i vận đỏ như son,
Mười người đặng một, khó trông dăng nhiều.
. Sướng rồi sinh tộ tthỉềii đều,
Hôn hào ngang dọc, chang chiu kỉỏng aỉ.
Nỏl thi vặt một vặt bai,
Mạnh ai nấy nỏi, thứ tồi dỏ hav.
ThutVn thi chung cha lâu ngày,
Nghịch tht bổ ốcb, l<m nài ra riêng.
Nhtèu gương thấy đi! nhàn tien.
Mụ chong trừ lại HỢ kiỏng dảti minh.
Nhu-u con thiệt dữ tưởng tinh,
Mẹ chong non an, dam kỉnh vửi đâu,
Châng qua tại lúc ban dần,
Ùng bâ tưng trọng, yèu dán qná chừng,
Lại thém. thảng, nó cGng cưng,
Cho nôn khó trị, khỏ trừng, khỏ răn.
Phái niồ trước dà chào ngán.
Ba oai dân mạt, vài lần thử coi.
Khác chi uliư ngựa nặng roi, —^ /
Mua vè cb&ng trị, chúng ròi quen đi.
Dâu con nhiều dứa trqrm tri,
Nen hay dung tùng, nỏ thi iơ mơ.
Day cori đaythuưcòQ thu.
Dạy dâu, dav Umỗr han sor in*7i \è.
— -ị_ „
26 — Phải b*-Ị— tế qiir dưỡng nuôi con từ cùn trong dạ mẹ
Vợ chồng tay-ếp. «iifl kề,
Trọn nicm tin qglịĩú, mựa lu' say sai.
ơn trèn cho dạng thọ thai,
Từ đây kin) nhọc, cbớ nồi chờ than.
Cử kiiVig chin chân mọt dàng,
Lỏ bo hảo ‘hrửng.
